ابن سینا در نمط پنجم به صنع و ابداع می پردازد. صنع فعلی مسبوق به عدم است و ابداع ازلی است.
ابن سینا در نمط ششم ( فی الغایات و المبادئها) سه موضوع مهم فلسفی را مطرح کرده است: غایات، مبادی غایات و ترتیب وجود موجودات. از دیدگاه شارح، نفس مستعد انسان دارای قوه و استعداد کمال است. آن علت فاعلی که نفس مستعد را از نقص به جانب کمال میکشاند از جمله قوای باطنی این عالم ماده و از عقول و مفارقات است که خزانه حقیقت این رقیقت عالم ماده می‌باشد. این موجود مادی با تحصیل علوم و معارف و ذخیره آن در وعای علم خویش و با تقویت بنیه عقلی خود درصدد فعلیت رساندن قوه و استعداد خویش هست.
ابن سینا در نمط هفتم (فی التّجرید) براهین فلسفی در اثبات تجرد نفس را بیان میکند. شارح در شرح یکی از براهین مینویسد: در کتب اصیل و درسی ما از همین اشارات … حرفهای خیلی حساب شده و سنگین دارند، لکن از همه پربارتر و کامل‌تر جمله کوتاه و خیلی بلند حضرت علی (ع) است: «کل وعاء یضیق بما … »، برهان به این زیبایی و کاملی و سنگینی و باعظمت که دال بر مقام فوق تجردی نفس است؛ چنین نفسی همیشه به خود آگاه است و چنین موجودی نباید منطبع در ماده باشد.
